Pekin przyjął nowy model gospodarczy dla regionu, mniej inwestując w główną infrastrukturę i rozkładając ryzyko. Drogi, rurociągi i elektrownie nie są już głównymi osiami inwestycji Chin w tym regionie.
Pekin zmienił kurs. Obecnie rzadko finansuje duże projekty infrastrukturalne w Azji Centralnej. Zamiast tego Republika Ludowa przestawiła się na produkcję (fabryka autobusów, cementownia, itp.). Pożyczki udzielane przez Pekin nadal pochodzą z jego banków eksportowych (China Development Bank i China Eximbank) równolegle ze wspólnym finansowaniem od partnerów lokalnych lub innych krajów.
Ta zmiana, która pojawiła się w centrum zainteresowania w ciągu ostatnich dwóch lub trzech lat, miała dwie przyczyny: państwa-odbiorcy wymagają projektów, które zapewniają miejsca pracy, eksport i możliwości przemysłowe. Po drugie, chińskie banki polityczne, które w przeszłości finansowały infrastrukturę, chcą teraz rozłożyć swoje ryzyko. W każdym państwie Azji Centralnej sytuacja wygląda inaczej.
Kazachstan
Pierwsza fala chińskich inwestycji w Kazachstanie w latach 2007–2013 koncentrowała się głównie na wydobyciu węglowodorów i rurociągach przesyłających ropę i gaz z Azji Centralnej do ChRL. Natomiast inwestycje w ciągu ostatnich trzech lub czterech lat były bardziej zróżnicowane – często określa się je mianem „budowania potencjału przemysłowego”.
Rząd Kazachstanu od lat ściśle współpracuje z Pekinem, aby nadać priorytet projektom wspólnego rozwoju. Lista obecnie realizowanych projektów obejmuje obszary inżynierii chemicznej po budownictwo, rolnictwo i infrastrukturę.
Wiele projektów to inwestycje finansowane głównie przez chińskie firmy bez zobowiązań ze strony Kazachstanu. Należą do nich nowa chińsko-kazachska cementownia z planowaną dzienną produkcją 2500 ton cementu klinkierowego, huta szkła Orda oraz nowa fabryka autobusów Yutong budowana w regionie Karagandy. Produkcja jest teraz podstawą chińskiego zaangażowania gospodarczego w Kazachstanie.
W międzyczasie Nur-Sułtan spłaca swoje pożyczki. Dług publiczny spada, a inwestycje rosną. China Development Bank (CDB) nadal udziela pożyczek kazachskim podmiotom państwowym, ale teraz stara się przybliżyć lokalne źródła finansowania.
Na przykład budowana obecnie w Atyrau fabryka polipropylenu o wartości 2,6 mld USD jest finansowana przez spółkę zależną jednego z państwowych funduszy majątkowych Kazachstanu, który pożyczył 2 mld USD od CDB, a resztę sama finansuje. Państwowy KazMunayGas (w większości należący do tego samego suwerennego funduszu majątkowego) będzie obsługiwał fabrykę po jej zbudowaniu przez China National Chemical Engineering Co.
Chińskie firmy coraz lepiej radzą sobie również z pozyskiwaniem kontraktów na projekty finansowane ze środków europejskich w Kazachstanie, takie jak farmy słoneczne i wiatrowe.
Uzbekistan
Dzięki chińskiemu finansowaniu Uzbekistan chce przekształcić się w potęgę produkcyjną i przetwórczą węglowodorów. Ministerstwo Inwestycji i Handlu Zagranicznego twierdzi, że łączne inwestycje wzrosły 3,2-krotnie, z 2,9 mld USD do 9,3 mld USD w latach 2018-2019, gdy kraj otworzył się po śmierci wieloletniego prezydenta Islama Karimowa.
CDB podobno obiecał 1 mld USD w ramach międzynarodowego konsorcjum, które wniesie 2,3 mld USD do elektrowni Oltin Yo’l do przetwarzania gazu ciekłego o wartości 3,6 mld USD, która wytwarza paliwa syntetyczne. Chiny współpracują w ramach tej inwestycji z Koreą Południową, Japonią i UE.
Podobnie Taszkent podpisał umowę o wartości 1 mld USD z CITIC Group – państwowym wehikułem inwestycyjnym oraz Huawei na budowę infrastruktury cyfrowej do użytku domowego. Pierwsze 300 mln USD ma zostać przeznaczone na budowę zakładu produkcyjnego sprzętu monitorującego.
Poza tym Chiny zbudowały fabryki cementu i od 2016 roku wydały ponad 250 mln USD na zakłady tekstylne. Kolejne 130 mln USD jest przeznaczonych na przemysł. Podobnie jak w Kazachstanie, produkcja jest teraz podstawą chińskiego zaangażowania gospodarczego w tym kraju.
Uzbekistan jest jedynym krajem w Azji Centralnej, w którym chiński dług prawdopodobnie rośnie (z wyłączeniem być może Turkmenistanu, który jest tak nieprzejrzysty, że nikt nie jest w stanie określić skali zadłużenia). Przed śmiercią Karimowa pod koniec 2016 r. Uzbekistan pożyczał jedynie niewielkie kwoty z zagranicy. W latach 2017-2019 Eximbank podobno wypłacił 144 mln USD na budowę nowych elektrowni wodnych, a planowane są kolejne. CDB sfinansowało również zakup trzech Boeingów 787-8 Dreamlinerów za 309 mln USD przez Uzbekistan Airways na początku tego roku.
Tadżykistan
Chińskie kredyty rządowe na dużą skalę dla Tadżykistanu wyczerpały się w ciągu ostatnich pięciu lat.
Podczas gdy Pekin nacisnął na hamulec, chińskie firmy stale zwiększają inwestycje w górnictwo, cement, tekstylia i rolnictwo. W przeciwieństwie do pożyczek z Eximbank, rząd Tadżykistanu nie musi ich spłacać. W przypadku wspólnych przedsięwzięć chiński partner zazwyczaj dokonuje większości inwestycji kapitałowej, a strona tadżycka organizuje zezwolenia dotyczące gruntów i organów regulacyjnych. Często rząd tadżycki zapewnia ulgi podatkowe lub bezpłatną ziemię pod chińskie inwestycje.
W wybranych sektorach chińscy inwestorzy stworzyli przemysł eksportowy. Produkcja złota wzrosła z 2,4 tony w 2012 r. do 8,1 tony w 2019 r., kiedy to jedno chińsko-tadżyckie wspólne przedsiębiorstwo odpowiadało podobno za ponad 70 procent produkcji. W 2013 roku Tadżykistan wyprodukował zaledwie 30 tys. ton cementu i sprowadził około 3 mln ton. Do 2018 roku kraj wyprodukował 3,8 mln ton i wyeksportował 1,4 mln. Prawie wszystko to zostało zrobione przez chińskie firmy. Chińska firma tekstylna twierdzi, że jest największym eksporterem Tadżykistanu pod względem dochodów w obcej walucie.
Jednak przy niewielkim rynku w Tadżykistanie i niesprzyjających warunkach biznesowych duże projekty są trudniejsze do zrealizowania. Kilku chińskich inwestorów ogłosiło w ostatnich latach plany modernizacji huty aluminium Talco – największego zakładu przemysłowego w kraju. Duszanbe zmienił ustawodawstwo, aby umożliwić obcokrajowcom udział we własności, ale Talco pozostaje kontrolowane przez rodzinę prezydenta Emomali Rahmona, a jego rząd utrzymywał w tajemnicy warunki wszelkich umów (jeśli w ogóle istnieją).
Kirgistan
Również w Kirgistanie wartość chińskich pożyczek spada – w tym przypadku z powodu obaw rządu kirgiskiego dotyczących zadłużenia. Podobnie jak w Tadżykistanie, w Kirgizji stale dochodzi do zwiększenia prywatnych inwestycji chińskich.
Duże inwestycje dotyczą rafinacji ropy naftowej i wydobycia złota. Jednak publiczna nieufność wobec zagranicznych przedsiębiorstw, hamuje przepływ kapitału. Duże inwestycje w Kirgistanie stoją w obliczu protestów społecznych, które wstrzymały produkcję, w tym anulowanie na początku tego roku centrum logistycznego o wartości 275 mln USD.
Zagraniczni przedsiębiorcy byli jeszcze bardziej przerażeni, gdy lokalni demonstranci przejęli kontrolę nad chińskimi kopalniami podczas wstrząsów politycznych w zeszłym miesiącu, co było porażką nadziei nowego prezydenta na przyciągnięcie inwestycji zagranicznych. Chińscy inwestorzy w Kirgistanie i Tadżykistanie są zazwyczaj pierwszymi inwestorami zagranicznymi poszukującymi rynków o niskiej konkurencji. Zdjęcia nowo wybudowanego zakładu przeróbki rudy płonącej w kirgiskich górach nie wzbudzą raczej zaufania.
Powiązany artykuł
2 odpowiedzi na “Chiny dywersyfikują inwestycje w Azji Centralnej”
Możliwość komentowania została wyłączona.