Produkcja gazu spada wraz ze wzrostem popytu, co zmusza Uzbekistan do poszukiwania dostaw energii w Rosji. Po tym, jak niedobory gazu podczas niezwykle mroźnej zimy sprawiły, że Uzbecy drżeli w ciemnościach, nowe dane dotyczące wydobycia pogłębiają obawy o krótkoterminowe bezpieczeństwo energetyczne kraju.

Produkcja gazu spadła w 2022 roku do 51,66 mld m3, co oznacza spadek o 4,1 proc . Duży niedobór nie wróży dobrze szansom Uzbekistanu na osiągnięcie ambitnego celu, jakim jest zwiększenie wydobycia gazu do 66,1 mld m3 do 2030 r. – wzrost o 28 proc. w stosunku do zeszłego roku. 

Taki wzrost ma zaspokoić rosnący popyt wewnętrzny, który według prognoz rządu podskoczy do końca dekady o prawie jedną piątą, z około 47 mld m3 w zeszłym roku do ponad 56 mld m3 w 2030 roku.

Wstrzymanie eksportu gazu

Popyt regularnie wzrasta podczas zimnych okresów do poziomów, którym podaż nie jest w stanie dorównać. Tegoroczna ostra zima spowodowała wszechobecne przerwy w dostawie prądu w całym kraju, wywołując gniew opinii publicznej. W związku z niedoborami gazu rząd ogłosił w grudniu, że całkowicie wstrzymał eksport, z którego większość trafia do Chin, aby przekierować dostawy do krajowych konsumentów.

Taszkent obwinił rozbieżności w gromadzeniu statystyk, gdy dane Pekinu pokazały, że Chiny nadal otrzymały import z Uzbekistanu w grudniu, kiedy Taszkent obniżył eksport do Chin do zera. Uzbekistan wyeksportował do Chin gaz o wartości 910,9 mln USD w zeszłym roku, jak pokazują statystyki . Ale Chiny zgłosiły otrzymanie 1,07 mld USD, czyli o 18 proc. więcej. Taszkent przypisuje to chińskim danym, w tym gazowi tranzytowemu z Turkmenistanu.

Taszkent  zobowiązał się do całkowitego zaprzestania eksportu gazu do 2025 roku, uwolnienia gazu dla krajowej energetyki i przemysłu petrochemicznego. Tej zimy rząd musiał zwiększyć import, aby zaspokoić popyt, na przykład z Turkmenistanu. Rosja chce zarobić na rosnącym popycie zarówno w Uzbekistanie, jak i w Kazachstanie, ponieważ szuka nowych rynków eksportowych, gdy Europa przestała importować jej gaz.

Rosyjski gaz w Uzbekistanie?

W ostatnich tygodniach zarówno Taszkent, jak i Astana podpisały mapy drogowe z rosyjskim Gazpromem, torując drogę do eksportu gazu do obu krajów, w ilościach, które nie zostały jeszcze określone. Rosja prowadzi rozmowy z Kazachstanem w sprawie budowy gazociągu do Chin przez terytorium Kazachstanu. Gazprom i kazachstański państwowy QazaqGaz rozmawiają o studium wykonalności. W styczniu Taszkent starał się stłumić kontrowersje dotyczące rosyjskiej władzy nad sektorem energetycznym, zapewniając obywateli , że „nie ma zagrożenia przekazania komukolwiek systemu przesyłu gazu ani naszej suwerenności”.

Jak wynika z rządowego raportu, dochody z podatków od przemysłu wydobywczego, spadły w ubiegłym roku o 12 proc. Mimo to, przychody na poziomie 13,9 bln somów (1,2 mld USD), były nieco powyżej prognoz rządowych. Spadek wynika głównie z obniżek podatków dla sektora wydobywczego, które weszły w życie od stycznia 2022 r. w ramach starań rządu o przyciągnięcie inwestorów.