Prezes Gabinetu Ministrów Kirgistanu Akilbek Żaparow oficjalnie zapowiedział, że budowa linii kolejowej Chiny-Kirgistan-Uzbekistan rozpocznie się jesienią br.
Szef kirgiskiego rządu poinformował, że prace nad projektem umowy o budowie linii kolejowej między trzema krajami zostały zakończone. Porozumienie ma zostać podpisane przez przywódców Uzbekistanu, Kirgistanu i Chin na wrześniowym szczycie Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SCO).
Obietnice realizacji projektu kolejowego Chiny-Kirgistan-Uzbekistan składane są od 20 lat. Ostatni raz ogłoszono, że projekt miał się rozpocząć w 2018 roku. Do tej pory nie rozpoczęto żadnych prac.
Kirgiski rząd ma nadzieję, że budowa rozpocznie się jesienią
„Prace nad wszystkimi umowami, w tym umowami ze wszystkimi zainteresowanymi krajami, zostały zakończone. Planujemy, że podczas wrześniowego szczytu SCO przywódcy trzech krajów podpiszą dokument o rozpoczęciu budowy kolei. Rządy Kirgistanu, Uzbekistanu i Chin przygotowują się do podpisania dokumentu o rozpoczęciu budowy we wrześniu.”
Kolejny szczyt Szanghajskiej Organizacji Współpracy odbędzie się we wrześniu br. w Taszkencie. Prezes Rady Ministrów poinformował, że studium wykonalności projektu kolejowego jest obecnie w toku. Akilbek Żaparow podkreślił, że Kirgistan obecnie próbuje potwierdzić dogodną i korzystną dla kraju trasę kolejową. W ubiegłym roku trzy kraje przeprowadziły prace topograficzne i geologiczne oraz przygotowały kilka wariantów trasy na terenie Kirgistanu.
Według jednego z nich kolej zostanie przetransportowana z Chin na przełęcz Turugart w Kirgistanie i skierowana do Dżalal-Abadu. Kolej będzie przejeżdżać przez Dżalal-Abad do Uzbekistanu. Długość tej drogi to 280 kilometrów. Nie podano żadnych informacji o alternatywnych wariantach. Obecnie nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak sfinansować budowę kolei. Wcześniej szacowany koszt projektu szacowano na około 5 mld USD.
Chiny same nie sfinansują szlaku
Ambasador Chin w Taszkencie Jiang Yan powiedział, że trwają rozmowy na temat budowy linii kolejowej, i że Chiny nie będą same finansować projektu. „Obecnie eksperci aktywnie dyskutują o różnych opcjach studium wykonalności kolei. Mamy nadzieję, że w najbliższym czasie dojdziemy do kompromisu w tej sprawie. Wreszcie powinny rozpocząć się prace budowlane. Ta kolej należy do trzech krajów.” Negocjacje w sprawie budowy linii kolejowej łączącej Chiny z Azją Środkową trwają od ponad 20 lat. Ma znaczenie regionalne, otwierając nowy szlak handlowy do Zatoki Perskiej.
W 2017 r. powołano trójstronną grupę roboczą ds. budowy linii kolejowej Chiny-Kirgistan-Uzbekistan i poinformowano, że rozważane są trzy różne warianty projektu. Kirgistan chciał przepuścić kolej przez przełęcz Turugart w dzielnicy Otboshi. Chiny i Uzbekistan zaoferowały budowę drogi przez przełęcz Ergasztom w rejonie Oszu. W takim przypadku zmniejsza się długość drogi i zmniejsza się koszt projektowania.
Uzbekistan aktywnie uczestniczy w budowie tej kolei od 2016 roku. W szczególności na otwarciu Pierwszego Międzynarodowego Forum Inwestycyjnego w Taszkencie w marcu 2022 r. prezydent Szawkat Mirzijojew poruszył tę kwestię: „Podejmowane są praktyczne wysiłki, aby stworzyć możliwości dostaw uzbeckich produktów do regionu Azji i Pacyfiku koleją uzbecko-kirgisko-chińską.”
Długa historia projektu
Premierzy Chin, Kirgistanu i Uzbekistanu wzięli udział w ceremonii otwarcia przejścia granicznego Ergasztom na granicy kirgisko-chińskiej 21 lipca 1997 r. W Oszu urzędnicy z trzech krajów zapowiedzieli otwarcie autostrady Andijan-Osz-Kashgar w najbliższej przyszłości, ale droga została otwarta dopiero w 2018 roku. Od tego czasu urzędnicy obiecali otwarcie kolei „wkrótce”.
W czerwcu 2001 r. minister transportu i łączności Kirgistanu Kubanichbek Jumaliev poinformował o osiągnięciu porozumienia w sprawie budowy kolei uzbecko-kirgisko-chińskiej. Do stycznia 2008 roku chińska agencja informacyjna Xinhua poinformowała, że budowa kolei już się rozpoczęła, a projekt zostanie ukończony w 2010 roku. Od tego czasu uzbeccy i kirgiscy urzędnicy szeroko omawiali kwestię kolei podczas spotkań z chińskimi urzędnikami, ale nie osiągnięto znaczących postępów w jej zakończeniu.
W 2018 roku ówczesny prezydent Kirgistanu Ałmazbek Atambajew zapowiedział, że budowa kolei „wkrótce się rozpocznie”. Jednak to stwierdzenie nie znalazło w praktyce czegoś przeciwnego. W listopadzie 2019 r. ówczesny prezydent Kirgistanu Sooronbaj Dżeenbekow powiedział, że Rosja jest również zainteresowana projektem kolejowym Chiny-Kirgistan-Uzbekistan i że Moskwa przeznaczy dla Kirgistanu 200 mln rubli na przygotowanie studium wykonalności projektu. Jednak to stwierdzenie pozostało również suchym słowem.
Kolej uzbecko-kirgisko-chińska to jeden z dwóch niedokończonych projektów łączących Chiny z Azją Środkową. Druga to linia D projektu gazociągu Turkmenistan-Chiny.