10 stycznia dniem wyborów w Kazachstanie i Kirgistanie

Dwa sąsiednie państwa Azji Centralnej – Kazachstan i Kirgistan – zaplanowały wybory tego samego dnia – 10 stycznia. Jeden kraj wybierze posłów, a drugi wyłoni prezydenta.

W Kazachstanie odbędą się wybory do izby niższej parlamentu, Madżlisu i lokalnych Madżlikhatów. W Kirgistanie – wybory prezydenckie i referendum w sprawie systemu rządów w kraju. Na urząd Prezydenta Kirgistanu ubiega się 18 kandydatów.

Kampania wyborcza w Kazachstanie rozpoczęła się 10 grudnia, a w Kirgistanie 15 grudnia. W Kazachstanie wybory parlamentarne odbędą się w ramach czasowych określonych w Konstytucji. Wybory w Kirgistanie są pokłosiem rezygnacji byłego prezydenta Sooronbaja Dżeenbekova.

Zmiany w ordynacjach

W Kirgistanie niepokoje po wyborach parlamentarnych w październiku 2020 r. doprowadziły do ​​zmiany rządu i rezygnacji prezydenta. Następnie przedłużono kadencję obecnego Jogorku Kenesh (parlament Kirgistanu), zaplanowano wybory prezydenckie i referendum. Działania parlamentu zostały skrytykowane przez lokalnych działaczy i organizacje międzynarodowe.

W okresie poprzedzającym wybory zarówno Kazachstan, jak i Kirgistan zmieniły swoje ordynacje wyborcze. W Kazachstanie dokonano zmian w ustawie o partiach politycznych i przyjęto nową ustawę o pokojowych zgromadzeniach. Aby zarejestrować partię, liczbę jej członków zmniejszono z poprzednich 40 tys. do 20 tys. Zgodnie z prawem kobiety i młodzi ludzie muszą teraz stanowić 30 proc. kandydatów partii.

Jednak wszystkie zmiany były krytykowane przez działaczy politycznych i obrońców praw człowieka za nieistotne. Kazachstan zaostrzył wymagania dotyczące obserwatorów wyborów. Statuty organizacji wysyłających obserwatorów powinny teraz zawierać klauzulę stwierdzającą, że organizacja może obserwować wybory, ale obserwatorzy nie mogą nadawać na żywo z lokali wyborczych. Podczas wyborów fotografowanie i nagrywanie wideo może być wykonywane tylko za zgodą filmowanej osoby.

Nazarbajew steruje z tylnego fotela

Wybory do Madżlisu odbędą się w Kazachstanie po raz pierwszy od rezygnacji Nursułtana Nazarbajewa w 2019 roku. Wcześniej, w sierpniu 2020 r., odbyły się wybory do izby wyższej – Senatu. Nazarbajew nadal jest przewodniczącym Rady Bezpieczeństwa i liderem rządzącej partii Nur Otan.

Partia kierowana przez Nazarbajewa odbyła prawybory przed oficjalnym ogłoszeniem daty wyborów do izby niższej. Wydarzenie, które po raz pierwszy odbyło się w ramach wyborów do izb lokalnych w 2016 roku, tym razem zostało poddane próbie przez partię w wyborach do Madżlisu.

Dariga Nazarbajewa, najstarsza córka prezydenta, była przewodnicząca Senatu, której uprawnienia wygasły w tym roku, jest ponownie nominowana do na kandydata do Madżlisu – tym razem na podstawie „kwoty partyjnej” (kandydaci nominowani przez lidera partii), a nie prawyborów. Oprócz rządzącej Nur Otan w wyborach biorą udział partie Adal, Ak Zhol, Auyl i Partia Ludowa Kazachstanu. Narodowa Partia Socjaldemokratyczna (NSDP) zbojkotowała wybory.

Żaparow pretendentem do zwycięstwa

Były Premier Kirgistanu Sadyr Żaparow, który doszedł do władzy w wyniku protestów powyborczych, jest faworytem w nadchodzących wyborach prezydenckich. Sztab byłego szefa rządu prowadzi aktywną kampanię. Kilka dni po rozpoczęciu kampanii pojawiły się już doniesienia o wykorzystaniu zasobów administracyjnych.

Nie ma wątpliwości, że Kazachstanie zwycięży partia Nazarbajewa, który przez prawie 30 lat był prezydentem Kazachstanu, a Kirgistanie Żaparow, który przez miesiąc pełnił obowiązki prezydenta Kirgistanu.

Ostatnie wybory w Kirgistanie zostały sfałszowane. W każdym regionie ludność jest pod wpływem pewnych klanów, a partie bliskie władzy w tamtym czasie miały wspólną strefę wpływów.

To doprowadziło do kolejnego zamachu stanu w Kirgistanie. W Kazachstanie istnieją spore kontrowersje co do poziomu pluralizmu. Utworzenie nowej partii jest prawie niemożliwe. Lider Narodowej Partii Socjaldemokratycznej wezwał swoich zwolenników do głosowania na NSDP, a partii ta odmówiono udziału w wyborach. Następnie wezwał do głosowania na partię Ak Zhol i wobec niej wprowadzono podobne ograniczenia.

Kirgistan zmierza w stronę systemu prezydenckiego

Część opinii publicznej uważa, że system parlamentarny w Kirgistanie przez ostatnie 10 lat był nieskuteczny i chce przejść do scentralizowanego systemu prezydenckiego. Oczywiście zwolennicy Sadyra Żaparowa chcą zmienić konstytucję i prezydencką formę rządu. Jeśli po wyborach prezydenckich Kirgistan przejdzie na prezydencką formę rządów, władzom krajów sąsiednich może się to spodobać.

Można domniemywać, że termin wyborów parlamentarnych, które odbędą się po wyborach prezydenckich, nie został jeszcze wyznaczony. To kwestia legitymacji. Kadencja obecnego parlamentu, którego legitymacja jest wątpliwa, dobiegła końca. W przypadku zmiany Konstytucji poważną kwestią stanie się struktura parlamentu i system wyborów parlamentarnych.

Biorąc pod uwagę, że grupa zwolenników Sadyra Żaparowa często mówi o systemie większościowym, nie będzie zaskoczeniem, jeśli październikowe poprawki do ordynacji wyborczej stracą na znaczeniu.

Liczba deputowanych Madżlisu w Kazachstanie, wybieranych na pięcioletnią kadencję, wynosi 107 osób. Spośród nich 98 posłów wybieranych jest proporcjonalnie z list partyjnych. Partie muszą zdobyć co najmniej siedem procent głosów, aby wejść do izby niższej. Dziewięciu deputowanych jest wybieranych przez Zgromadzenie Ludu Kazachstanu. W Kirgistanie prezydent wybierany jest na jedną sześcioletnią kadencję.

Powiązany artykuł