Rządy w Azji Centralnej wydają się równie oszołomione jak reszta społeczności międzynarodowej w obliczu szybkiego rozpadu porządku w sąsiednim Afganistanie. Dziesiątki samolotów z Afganistanu wylądowały w Tadżykistanie i Uzbekistanie w ciągu ostatnich 72 godzin.

Niektórzy przywódcy przeprowadzili szybkie konsultacje z urzędnikami bezpieczeństwa i sojusznikami. Inni decydują się milczeć w obliczu szybko rozwijających się wydarzeń. Potencjał rozlania się wydarzeń afgańskich wydaje na razie ograniczony, ale wielokrotne próby ucieczki pokonanych afgańskich żołnierzy na północ mogą być niepokojącym omenem.

Ponad 140 żołnierzy przyleciało 15 sierpnia na lotnisko Bokhtar w Tadżykistanie na pokładzie co najmniej 16 różnych samolotów. Piloci zarekwirowali samolot, aby upewnić się, że nie wpadną w ręce talibów. Żołnierze przekazali 55 sztuk broni strzeleckiej, a później umieszczono ich w akademiku miejscowego uniwersytetu, poinformował nadawca.

Ucieczki wojskowych i ludności do Tadżykistanu i Uzbekistanu

TOLOnews, kabulski serwis informacyjny, opublikował materiał wideo przedstawiający ambasadora Afganistanu w Tadżykistanie, Zahira Aghbara, witającego grupę uciekinierów. „To, co widzę przede mną, to bohaterowie. Tchórzami są ci ludzie z przywództwa, którzy uciekli, mimo że ludzie poświęcili się dla nich.” – powiedział Aghbar zgromadzeniu złożonemu głównie z mężczyzn w mundurach.

Co najmniej 84 afgańskim żołnierzom udało się przedostać do Uzbekistanu 14 sierpnia po zdobyciu przez talibów północnego miasta Mazar-i-Sharif. Mężczyźni byli bojownikami powiązanymi z dowódcą etnicznym Uzbekistanu i niegdyś pierwszym zastępcą prezydenta Afganistanu, Abdulem Rashidem Dostumem, oraz Attą Muhammadem Nurem, obecnie byłym gubernatorem prowincji Balch. Uzbeckie służby graniczne poinformowały w ostatnich dniach, że kilkunastu dowódców polowych, a także setki afgańskich cywilów, zostało odrzuconych przez uzbecką służbę graniczną.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych Uzbekistanu poinformowało w oświadczeniu wydanym w weekend, że prowadził negocjacje z rządem afgańskim w sprawie powrotu żołnierzy do ich kraju. Jednak od czasu wydania tego oświadczenia rząd w Kabulu upadł. W mieście wylądowało również 19 samolotów pasażerskich przewożących uchodźców. Tożsamość tych uchodźców nie jest jeszcze znana, a uzbeccy urzędnicy nie odnieśli się do sprawy.

Wydaje się, że miały miejsce jeszcze bardziej desperackie próby ucieczki. Strona Gazeta.uz z Taszkientu poinformowała, że ​​w nocy 15 sierpnia w południowym regionie Surkhandarjo rozbił się samolot z oznaczeniami afgańskich sił powietrznych. Rozbity statek może być lekkim samolotem szturmowym A-29 Super Tucano. Strona internetowa poinformowała o co najmniej jednej śmierci i powołała się na źródła mówiące, że dwóch afgańskich żołnierzy było leczonych z powodu obrażeń w szpitalu w Termezie. Ministerstwo Obrony Uzbekistanu potwierdziło później, że zestrzeliło samolot.

Cisza w Taszkencie, Duszanbe i Aszchabadzie

Wypowiedzi ze stolic Azji Centralnej w dużej mierze ograniczały się do suchych aktualizacji na temat konsultacji dotyczących sytuacji w Afganistanie. Prezydent Uzbekistanu Szawkat Mirzijojew rozmawiał telefonicznie z prezydentem Rosji Władimirem Putinem 15 sierpnia. „Doszło do porozumienia między agencjami [bezpieczeństwa] obu krajów w celu zapewnienia ścisłych więzi i współpracy w zapewnianiu regionalnego bezpieczeństwa i stabilności.” – podało biuro Mirzijojewa, nie podając żadnych szczegółów.

Administracje prezydenckie w pozostałych dwóch byłych państwach sowieckich sąsiadujących z Afganistanem, Tadżykistanie i Turkmenistanie, w ogóle nie uwzględniły wydarzeń.

Jeśli chodzi o Rosję, podczas gdy jej urzędnicy ds. bezpieczeństwa od lat okresowo podsycali alarm o rzekomej mobilizacji bojowników z Państwem Islamskim wzdłuż granicy narodów Azji Centralnej, jej wysłannik w Kabulu bagatelizował obawy, że stanie się to teraz, gdy talibowie przejęli dowodzenie .

„Nie mam takich obaw.” – cytowany przez agencję informacyjną Interfax ambasador Rosji w Afganistanie Zamir Kabułow. „Widziałem w praktyce jak talibowie, w przeciwieństwie do Amerykanów i NATO jako całości, a także zbiegły rząd afgański, walczą z Państwem Islamskim i walczą bezlitośnie.”

Spokój w Kazachstanie i Kirgistanie

Urzędnicy w Kazachstanie i Kirgistanie, z których żadne nie graniczy z Afganistanem, również w większości trzymali się zapewnień, że bacznie śledzą wydarzenia. Kancelaria prezydenta Kazachstanu Kassym-Jomarta Tokajewa poinformowała, że ​​poleciła funkcjonariuszom bezpieczeństwa „kompleksowe monitorowanie rozwoju sytuacji w Afganistanie, ponieważ jest to niezwykle ważne dla podejmowania decyzji dotyczących dalszej współpracy z tym krajem”.

W sąsiednim Kirgistanie prezydent Sadyr Żaparow wydał podobne instrukcje. Jednak do tej pory ci dwaj różnili się pod względem humanitarnej reakcji. Rzecznik kazachskiego MSZ powiedział dziennikarzom 15 sierpnia, że ​​wbrew temu, co podają media społecznościowe, nie ma żadnych planów przyjmowania uchodźców z Afganistanu.

Tymczasem biedniejszy sąsiad Kazachstanu, Kirgistan, powiedział, że jest gotowy wydać młodym Afgańczykom 500 humanitarnych wiz studenckich. „Zdajemy sobie sprawę, że nie da się uzyskać wysokiej jakości edukacji w zbrojnej konfrontacji politycznej, kiedy życie gospodarcze kraju jest sparaliżowane, a tysiące rodzin jest zmuszanych do opuszczenia swoich domów.” – stwierdził Kamczybek Tajszew, szef Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego. „Z tego powodu uważamy za nasz obowiązek zapewnienie wszelkiego możliwego wsparcia utalentowanym studentom afgańskim poprzez zapewnienie im wiz na studia na uniwersytetach w Kirgistanie.”