Podczas niedawnej wizyty w Kabulu premiera Uzbekistanu obie strony podpisały umowy handlowe i inwestycyjne o wartości 2,5 miliarda dolarów. W sobotę 17 sierpnia premier Uzbekistanu Abdulla Aripow został najwyższym rangą zagranicznym przywódcą, który odwiedził Afganistan od czasu powrotu Talibów do władzy w 2021 r. Umowy handlowe i inwestycyjne o wartości 2,5 mld USD podpisane między obiema stronami zaledwie kilka dni po trzeciej rocznicy upadku Republiki Afganistanu ilustrują rosnące dwustronne stosunki Uzbekistanu z rządem Talibów.

Talibowie odnoszą się do swojego rządu jako Islamskiego Emiratu Afganistanu. Do tej pory żaden kraj nie uznał go formalnie za prawowity rząd Afganistanu. Niemniej jednak szereg krajów – przede wszystkim Chiny, ale także Uzbekistan i Kazachstan – nawiązało współpracę dyplomatyczną i handlową z Talibami.

Zarówno Chiny i Kazachstan mają ambasadorów w Kabulu, a Uzbekistan prawdopodobnie wkrótce wyśle ​​nowego ambasadora. Na początku tego roku urzędnicy Talibów oświadczyli o zamiarze wysłania ambasadora do Uzbekistanu. Podróż Aripowa zbiegła się z wizytą uzbeckiego ministra inwestycji, przemysłu i handlu Laziza Kudratowa, co podkreśliło gospodarczy aspekt współpracy Uzbekistanu z talibami. 

Obok wicepremiera talibów ds. gospodarki Mullaha Abdula Ghaniego Baradara, Aripow nadzorował podpisanie 35 memorandów. Biuro Baradara w oświadczeniu podało, że memoranda obejmowały 1,4 mld USD w 12 umowach inwestycyjnych i 23 umowach handlowych o wartości 1,1 mld USD. Baradar stwierdził: „Dzisiaj jest bardzo dobra okazja, aby omówić stosunki między oboma krajami oraz kwestie gospodarcze, zwłaszcza kolejnictwo, elektryczność, handel, tranzyt i wizy”.

Jedno z tych porozumień to preferencyjna umowa handlowa, która od 1 października przewiduje zniesienie ceł na szereg produktów afgańskich wwożonych do Uzbekistanu. W tym roku prezydent Uzbekistanu Szawkat Mirzijojew podpisał decyzję określającą nowe zasady i regulacje dla obszaru Termez International Trade Center, strefy wolnego handlu w mieście Termez na granicy afgańsko-uzbeckiej, w tym zezwolenie na płatności w dolarach amerykańskich, rublach rosyjskich, euro, juanach chińskich, a także somach uzbeckich. Decyzja ta utorowała również drogę obywatelom Afganistanu i Pakistanu do dzierżawienia i posiadania sklepów i budynków na tym obszarze. Ponadto decyzja ta umożliwiła obcokrajowcom wjazd na ten obszar bez wizy przez 15 dni. 

Przedstawiając wyniki swojej podróży do Afganistanu, Kudratow wspomniał o nadziejach na zwiększenie wzajemnej wymiany handlowej do 3 miliardów dolarów. W okresie styczeń-czerwiec 2024 r. obroty handlowe między Afganistanem a Uzbekistanem wyniosły 461 milionów dolarów. Kudratow powiedział, że punkt celny na granicy w miejscu Mostu Przyjaźni Afganistan-Uzbekistan – tuż za Termezem działa teraz 24 godziny na dobę, umożliwiając płynny ruch. Zauważył również, że afgańscy przedsiębiorcy będą zwolnieni ze wszystkich podatków. Na koniec dodał, że trwają prace nad budową transafgańskiej linii kolejowej, obiecując, że „prace praktyczne” rozpoczną się wkrótce, ale podając niewiele konkretnych szczegółów.

Chociaż Uzbekistan ma jedną z krótszych granic z Afganistanem – zaledwie 144 kilometry – jest to jedna z najbardziej podatnych na pogłębianie handlu. Relacje talibów z Pakistanem były burzliwe przez lata, zaniepokojone oskarżeniami Islamabadu, że rząd w Kabulu ukrywa swoich wrogów. Niestabilność wewnętrzna Pakistanu również komplikuje potencjał inwestycyjny. Tymczasem granica irańska, biorąc pod uwagę międzynarodowe sankcje wobec Iranu, nie stanowi łatwego punktu dostępu do rynków międzynarodowych. Uzbekistan zatem łączy igłę ze stabilnym rządem, stosunkowo dobrze rozwiniętą gospodarką i przyjaznymi stosunkami międzynarodowymi.