Nie jest tajemnicą, że niedobory wody w Azji Środkowej stają się coraz bardziej dotkliwe ze względu na globalne zmiany klimatyczne. Zapotrzebowanie na wodę ludności krajów Azji Centralnej zaspokajają głównie rzeki transgraniczne – Amudaria i Syrdaria. Z obserwacji wynika, że ​​do 2025 r. w związku ze zmianami klimatycznymi i globalnym wzrostem temperatury zasoby lodowców zasilających te rzeki w wodę mają się zmniejszyć o 15-20 proc. 

Potwierdza to objętość lodowców górskich, która zmniejsza się o 0,2-1 proc. rocznie, a rezerwy śniegu w dorzeczach górskich maleją. Ze względu na zmiany klimatu sezon letni w regionie się wydłuża. 80 proc. zasobów wodnych jest wykorzystywanych w rolnictwie, prawie 7-8 proc. w przemyśle, a pozostała część na cele domowe, usługowe i inne. 

Stosunki wodne w regionie są prawnie uregulowane na podstawie umowy „O współpracy w zakresie zarządzania i ochrony zasobów wodnych źródeł międzypaństwowych”, przyjętej między 5 republikami. Istnieje Międzystanowa Koordynacyjna Komisja ds. Wody. Została założona w 1992 roku i obejmuje sekretariat, dwie organizacje basenowe, Syrdarie i Amudarie, oraz centrum informacji naukowej. Posiedzenia rad komisji odbywają się przynajmniej dwa razy w roku. Decyzje podejmowane są na zasadzie wzajemnego kompromisu. 

Mniejsza dostępność wody w regionie

Mimo to problemy z wodą nasilają się w Uzbekistanie, gdzie zapotrzebowanie na wodę jest duże. W związku ze zmianami klimatycznymi zmniejszają się rezerwy wiecznej zmarzliny, rośnie liczba ludności i konieczność zapewnienia jej czystej wody pitnej, odzieży i żywności, a także pracy. Obowiązek przeznaczania dużych ilości wody na uprawy produktów rolnych, a także zmiany flory i fauny oraz szereg innych powodów skłaniają wszystkich odbiorców wody w regionie do racjonalnego korzystania z wody, jej oszczędzania i dostosowywania do warunków spowodowanych niedoborem wody. 

Zdaniem ekspertów zmiany klimatu są wyraźnie odczuwalne zarówno w Azji Centralnej, jak i w innych regionach świata. Według hydrometeorologów z Uzbekistanu, w ciągu najbliższych stu lat średnia temperatura powietrza wzrosła o 1°C. Zdaniem klimatologów-ekspertów z Kazachstanu, średnia roczna temperatura powietrza wzrosła o 1,4C, a ilość opadów spadła o 17 mm. Według ekspertów do 2100 roku temperatura powietrza w Azji Centralnej wzrośnie o 2-7 stopni Celsjusza, a ilość opadów spadnie o 8-17 proc. W wyniku globalnych zmian klimatu w 2050 roku wielkość odpływu w dorzeczu Syrdarii może spaść o 6-10 proc., a w dorzeczu Amudarii o 10-15 proc. Roczne zaopatrzenie w wodę na mieszkańca w Uzbekistanie wynosi 1646 m3. Dla porównania weźmy następujące liczby: zaopatrzenie w wodę na mieszkańca rocznie wynosi na kontynencie azjatyckim 5600 m3, a średnia światowa to 5996 m3. Liczby te pokazują, że dostępność wody na mieszkańca w Uzbekistanie jest 3,5 razy niższa niż wskaźnik światowy.

Uzbekistan jest krajem o największym zapotrzebowaniu na wodę do nawadniania spośród krajów Azji Środkowej. Ponieważ obszar nawadniany jest duży, ludność wiejska stanowi większość i jest gęsto położona. Chociaż woda jest zasobem odnawialnym, liczba obszarów z niedoborem wody rośnie każdego roku ze względu na wzrost liczby ludności na świecie. Oszczędzanie wody nie tylko oszczędza ten cenny zasób, ale także pomaga konsumentom oszczędzać ich portfele.