W pierwszych czterech miesiącach 2022 roku przychody Azerbejdżanu z eksportu gazu wzrosły około 3,7 razy i osiągnęły 4,18 mld USD. Z kolei przychody z eksportu ropy naftowej wzrosły w tym samym okresie o 50,3 proc. W rezultacie dodatni bilans płatniczy wzrósł około 4,8 razy i osiągnął 1,57 mld USD w pierwszym kwartale 2022 r. w porównaniu z tym samym okresem w 2021 r.
Wysoka cena ropy i gazu jest konsekwencją ekonomiczną, jaką wojna rosyjsko-ukraińska stworzyła dla Azerbejdżanu. Jednak wraz z wysokimi dochodami z energii, z powodu wojny, Azerbejdżan boryka się również z kilkoma trudnościami gospodarczymi.
Walczące strony, zwłaszcza Rosja, stanowią dużą część importu Azerbejdżanu. W 2021 roku łączny udział Ukrainy i Rosji w imporcie Azerbejdżanu wynosił około 22 procent. Azerbejdżan importował towary o wartości 470 mln USD z Ukrainy i 2,74 mld USD z Rosji. W ubiegłym roku Azerbejdżan sprowadził z Rosji pszenicę o wartości 293,2 mln USD. Ponadto import z Rosji zaspokoił 25 procent lokalnego zapotrzebowania Azerbejdżanu na olej roślinny i 50 procent na cukier.
Ze względu na znaczący wpływ wojny na potencjał produkcyjny Ukrainy, import Azerbejdżanu z Ukrainy zmniejszył się w pierwszych pięciu miesiącach 2022 roku o około 38 proc. w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. W przeciwieństwie do Ukrainy, całkowity poziom importu z Rosji nie został zmniejszony w tym okresie. Jednak w pierwszych pięciu miesiącach 2022 r. eksport z Azerbejdżanu do Rosji zmniejszył się o około 7 proc. r/r. Ponieważ Rosja jest głównym kierunkiem eksportu produktów innych niż ropa naftowa, zwłaszcza warzyw, z Azerbejdżanu, ta tendencja spadkowa wpłynie na lokalnych producentów rolnych.
Biorąc jednak pod uwagę spodziewane ograniczenia eksportu pszenicy z Rosji, Azerbejdżan zwiększył import pszenicy z Kazachstanu, jednego z największych producentów na świecie. W pierwszych dwóch miesiącach 2022 r. import pszenicy z Kazachstanu wzrósł około 27 razy i osiągnął 81 723 ton. Pomimo tego, że w tym okresie wzrósł również poziom importu pszenicy z Rosji, jej udział w całkowitym imporcie pszenicy zmniejszył się do 46 p.p., a udział Kazachstanu wzrósł z 14 do 54 procent. W ostatnich latach Azerbejdżan był w stanie zaspokoić tylko 60 procent popytu na pszenicę z lokalną produkcją, a reszta została sprowadzona z innych krajów, głównie z Rosji, która stanowiła ponad 80 procent importu pszenicy do Azerbejdżanu.
Pomimo wzrostu eksportu pszenicy z Kazachstanu, w kwietniu Nur-Sułtan ogłosił, że w ciągu trzech miesięcy zmniejszy eksport pszenicy i mąki odpowiednio o 1 mln i 300 tys. ton, aby zapobiec ryzyku niedoborów na lokalnym rynku. Ewentualne przedłużenie może stanowić wyzwanie dla Azerbejdżanu w nadchodzących miesiącach.
Biorąc pod uwagę pojawiające się wyzwania związane z importem pszenicy, aby zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe w dłuższej perspektywie, Azerbejdżan planuje znaczne zwiększenie produkcji pszenicy. W realizacji tych celów Azerbejdżan będzie współpracował z Izraelem, a w maju, kiedy izraelski minister rolnictwa i rozwoju wsi Oded Forer odwiedził Azerbejdżan, pszenica była jednym z głównych tematów omawianych podczas spotkań. Uzgodniono, że Izrael dostarczy Azerbejdżanowi najnowsze technologie rolnicze do uprawy pszenicy.
Ograniczenia wojenne i malejąca produkcja nie tylko wpłynęły na poziom importu z Ukrainy i Rosji, ale także sprawiły, że importowane towary, zwłaszcza produkty spożywcze, stały się droższe. Ponieważ te produkty spożywcze mają zauważalny udział w rynku spożywczym Azerbejdżanu, wzrost ich cen wpłynął na przyspieszenie ogólnej inflacji w Azerbejdżanie, która osiągnęła 12,2 procent w pierwszym kwartale 2022 roku. Prawie 60 procent inflacji pochodziło z importu żywności, a inflacja produktów spożywczych osiągnęła 18 procent. Alternatywne opcje importu tych produktów również wiążą się z wysokimi cenami, ponieważ inflacja stała się globalnym wyzwaniem i w rezultacie jest trudna do opanowania.
Głównym źródłem zagranicznych przekazów pieniężnych w Azerbejdżanie jest również Rosja. Azerbejdżan otrzymał około 780 mln USD w przekazach pieniężnych z Rosji w 2021 roku, co stanowiło około 60 procent wszystkich otrzymanych przekazów pieniężnych. Ze względu na związaną z wojną stagnację w rosyjskiej gospodarce maleją również przekazy pieniężne. W pierwszym kwartale 2022 r. łączny poziom przekazów pieniężnych z Rosji zmniejszył się o około 17 proc. w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego i wyniósł około 99,7 mln USD. Z kolei przekazy pieniężne z Ukrainy zmniejszyły się o około 27 proc.
Wszystkie te wskaźniki pokazują, że z powodu negatywnych konsekwencji gospodarczych wojny i sankcji nałożonych na Rosję Azerbejdżan stoi w obliczu zmniejszonych przekazów pieniężnych, zmniejszonych obrotów handlowych z walczącymi stronami, problemów z importem pszenicy i rosnących cen żywności. Rosną ceny ropy i gazu, co natomiast zwiększa dochody Azerbejdżanu z eksportu energii. Wysokie ceny ropy i gazu z kolei zwiększają nadwyżkę handlową, czyniąc gospodarkę Azerbejdżanu bardziej odporną na problemy gospodarcze wynikające z wojny.