W 2022 roku Kazachstan przeznaczył bilion tenge na sektor obronny. To o 303,7 mld tenge więcej niż przed rokiem. W tym samym czasie wiosenny pobór do wojska odbywał się w dość trudnym trybie. W niektórych regionach przedstawiciele wojskowych biur rekrutacyjnych siłą zabierali studentów.
Na tle znacznego wzrostu wydatków na obronność władze postanowiły zmienić doktrynę wojskową. W pierwszej wersji budżetu republiki na lata 2022-2024 z 2 grudnia 2021 roku Kazachstan przeznaczył na obronę 858,8 mld tenge.
61 proc. tych pieniędzy miało trafić do Ministerstwa Obrony, reszta do Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych oraz Ministerstwa Przemysłu i Rozwoju Infrastruktury. Ale w maju 2022 r. budżet obronny został zwiększony o 162,6 mld tenge (z czego 56,9 mld tenge dla Ministerstwa Obrony) i osiągnął 1 bilion 21 mln tenge. To o 303,7 mld więcej niż w ubiegłorocznym budżecie.
Więcej pieniędzy
Połowa całkowitego budżetu – 494,6 mld tenge – zostanie wysłana do ministerstwa obrony. 24 lipca Wall Street Journal opublikował artykuł mówiący, że władze Kazachstanu wzmacniają swoją obronę z powodu wojny na Ukrainie. Autor, powołując się na anonimowego kazachskiego urzędnika, napisał, że Kazachstan zacieśnia relacje ze Stanami Zjednoczonymi, Chinami i Turcją w dziedzinie obronności, zwiększając budżet tej branży o 918 mln USD.
Według publikacji Kazachstan wyciągnął cenne wnioski z sytuacji na Ukrainie i zauważył, że część pieniędzy zostanie przeznaczona na reformę armii i zwiększenie rezerwy wojskowej. Nowy Kazachstan musi mieć nowe siły zbrojne i organy ścigania. Przede wszystkim muszą działać w interesie państwa.
W ubiegłym roku ogłoszono, że budżet obronny Kazachstanu wzrośnie. Jeśli spojrzeć na wydatki z budżetu, nie tylko Ministerstwo Obrony, ale także Ministerstwo Spraw Wewnętrznych otrzymało ogromną kwotę. Wpłynęły na to dwa momenty: wydarzenia styczniowe i wojna na Ukrainie, stwierdza politolog. W styczniu Tokajew zaprosił OUBZ, więc teraz próbuje jakoś zrehabilitować się przed społeczeństwem. Z drugiej strony pokazało, że struktury siłowe Kazachstanu są częściowo ubezwłasnowolnione.
Korupcja i poprawienie poboru do wojska
Należy pamiętać, że aby wzmocnić potencjał obronny kraju, nie wystarczy przeznaczyć dużo pieniędzy, konieczne jest również zwalczanie korupcji w armii i radzenie sobie z bezpieczeństwem informacji. Korupcja jest największym wrogiem dla bezpieczeństwa każdego kraju. Główne problemy to korupcja, nieprofesjonalizm, negatywna selekcja personelu oraz nieodpowiedzialność. Na terytorium Kazachstanu rosyjskie kanały otwarcie nadają swoją propagandę.
Kolejnym problemem jest pobór do wojska. Według oficjalnych danych Kazachstan powołał wiosną tego roku 16 653 osoby do służby wojskowej. Dla porównania: w 2021 r. do wojska dostało się łącznie 32 064 żołnierzy, w 2020 r. – 34 tys. Pierwszym, który zapobiegł aktywnej agresji wojskowej w lutym na Ukrainie, nie była nawet armia, ale samoobrona terytorialna. Dlatego zdolność obronna kraju zależy nie tylko od armii, ale także od ludności cywilnej. To zależy od tego, ile osób w Kazachstanie jest gotowych bronić swojego kraju.
Każdego roku liczba młodych chłopaków, którzy zgadzają się służyć w armii, maleje, więc państwo musi pomyśleć o motywacji. Dzieci z zamożnych rodzin nie wstępują do wojska. W większości przypadków trafiają tam dzieci z rodzin o niskich dochodach. Teraz młodzi ludzie, zamiast spędzać cały rok w wojsku, chcą zarabiać pieniądze i pomagać swoim bliskim. Dlatego unikają armii. Władze powinny wziąć tę potrzebę pod uwagę i złożyć ofertę, która zmotywuje młodych ludzi.
Obecność Rosji w znowelizowanej doktrynie wojskowej państwa
Według Ministerstwa Obrony w kraju jest obecnie 220 000 obywateli zdolnych do służby wojskowej. Spośród nich 35 tysięcy osób znalazło się na listach poborowych. Na tle wszystkiego, co się dzieje, Kazachstan nowelizuje doktrynę wojskową. Dokument został ostatnio zmieniony w 2017 r. W dokumencie przedłożonym do publicznej dyskusji pojawiają się nowe pojęcia, takie jak ,,przypadek kryzysowy” i ,,rezerwowa służba wojskowa”. Ponadto znajdziemy w nim wzmianki o broni masowego rażenia, cyberataku, przewadze w przestrzeni kosmicznej, wojnach hybrydowych i informacyjnych.
Nowa doktryna identyfikuje kilka czynników, które stanowią zagrożenie dla Kazachstanu. Oto niektóre z nich:
- zwiększone napięcie między światowymi i regionalnymi mocarstwami w celu rozszerzenia sfer wpływów gospodarczych i politycznych na poziomie globalnym i regionalnym, na tle ogólnej komplikacji stosunków międzynarodowych;
- zmniejszenie skuteczności prawa międzynarodowego i zdolności międzynarodowych organizacji bezpieczeństwa w zapobieganiu i tłumieniu użycia siły wojskowej w stosunkach międzypaństwowych.
Publiczna dyskusja na temat nowej doktryny zakończyła się, ale dokument nie został jeszcze zatwierdzony. Ministerstwo Obrony poinformowało, że nowa doktryna zostanie zatwierdzona przed końcem 2022 roku. W doktrynie z 2017 roku napisano, że Kazachstan będzie rozwijał obronę powietrzną wspólnie z Rosją. W nowej doktrynie ten akapit został zachowany.
Można uznać za niewłaściwe umieszczanie Rosji w doktrynie wojskowej Kazachstanu, ale kraj ten nie ma innego wyjścia. Jeśli spojrzeć na to, jak Rosja zachowuje się na arenie międzynarodowej, staje się jasne, że posiadanie takiego sojuszu jest niebezpieczne. Pamiętajmy o Kaukazie Południowym, Krymie i Ukrainie. Widzimy, jak Rosja nieustannie łamie prawo międzynarodowe. Oczywiście powoduje to również ryzyko dla Kazachstanu. Ale Kazachstan nie ma alternatywnego wyjścia.