Kirgistan i Uzbekistan zamierzają w pełni rozwiązać problemy dotyczące wspólnej granicy do końca roku. Wielu deputowanych Jogorku Kenesh (parlament Kirgistanu) powiedziało, że przedstawiciele obu krajów doszli do konsensusu w kontrowersyjnych regionach, jak Ungar-Too, Chon-Sai i Kempir-Abad.
Kolejna runda negocjacji między delegacjami rządowymi Kirgistanu i Uzbekistanu w sprawie doprecyzowania granicy państwowej miała miejsce 9 sierpnia w mieście Cholpon-Ata w regionie Issyk-Kul w Republice Kirgiskiej.
Nazirbek Borubayev, specjalny przedstawiciel Gabinetu Ministrów Republiki Kirgiskiej w sprawach granicznych, powiedział, że podczas tych spotkań, które potrwają do 17 sierpnia, konieczne jest wyjaśnienie stanowisk stron dotyczących wcześniej nieskoordynowanych odcinków na granicy kirgisko-uzbeckiej: ,,1170 kilometrów granic między krajami zostało wyjaśnionych, teraz zaczną się spotkania mające na celu rozwiązanie kwestii dotyczących pozostałych odcinków. W tym roku planujemy w pełni dokończyć sprawy na granicy z Uzbekistanem.”
Najtrudniejsze odcinki do uzgodnienia
Obszary wymienione przez specjalnego przedstawiciela Gabinetu Ministrów do spraw granicznych stanowią około 5 proc. całkowitej długości granic między Kirgistanem a Uzbekistanem, czyli 1378 kilometrów. W 2017 r. opisano i ratyfikowano 85 procent, czyli 1170 kilometrów linii granicznej. Od tego czasu pojawiły się doniesienia, że stanowiska stron na 10 proc. pozostałych spornych terenów zostały uzgodnione, ale nie podpisano żadnych dokumentów.
Pozostałe nieskoordynowane obszary są dziś najbardziej złożone i kontrowersyjne. Wśród nich są zbiornik Kempir-Abad, Mount Ungar-Too, obszar Chon-Sai i inne. Przedstawiciele obu krajów osiągnęli konsensus w tych spornych obszarach. W zeszłym miesiącu przedstawiciele kierownictwa kraju, na czele z prezydentem Sadyrem Żaparowem, spotkali się z przywódcami frakcji Jogorku Kenesh i udzielili informacji na temat wyjaśnienia granic Republiki Kirgiskiej z Uzbekistanem:
Trwają negocjacje w sprawie przekazania Kirgistanowi 16 602 hektarów, które oprócz Ungar-Too obejmują trzy kolejne działki. Głowa państwa zapewniła, że osiągnięto porozumienia z prezydentem Uzbekistanu Szawkatem Mirzijojewem. Istnieje konsensus w sprawie zbiornika Kempir-Abad. Przekazano, że jeśli wcześniej zbiornik został napełniony do poziomu 900 metrów, teraz trwają negocjacje w sprawie obniżenia tej poprzeczki do 700 metrów.
Można mieć nadzieję, że skoro głowy państw doszły do porozumienia, to najprawdopodobniej do końca roku kwestia granic zostanie rozwiązana. I nie są to pierwsze próby stron określenia granic swoich krajów. Prezydent Republiki Kirgiskiej Sadyr Żaparow złożył wizytę państwową w Uzbekistanie w marcu 2021 r., gdzie osiągnięto porozumienie z przywódcą sąsiedniego kraju Szawkatem Mirzijojewem w celu koordynacji głównych kwestii na granicach w ciągu najbliższych trzech miesięcy.
Po tej podróży szef Państwowego Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego Kamczybek Taszjew zapewnił, że „kwestia granicy państwowej między Kirgistanem a Uzbekistanem została rozwiązana w 100 procentach” i pozostaje tylko to sformalizować. Jednak w sieciach społecznościowych stanowisko kirgiskich władz na zbiorniku Kempir-Abad zostało ostro skrytykowane, a mieszkańcy dystryktów Kara-Suu i Uzgen w regionie Osz zorganizowali protesty.
Najbliższa wizyta Mirzijojewa w Kirgistanie rozstrzygająca kwestię granic?
Od tego czasu, mimo zapowiedzi negocjacji, nie pojawiły się żadne oficjalne doniesienia na temat osiągniętych wyników. W maju Kamczybek Taszjew i Abdusalom Azizov, szef uzbeckiej Państwowej Służby Bezpieczeństwa, polecieli helikopterem i dokonali inspekcji nieopisanego odcinka granicy kirgisko-uzbeckiej w rejonie Gavasai (Chon-Sai) w dystrykcie Ala-Buka w prowincji Jalal-Abad. Rok temu przewodniczący GKNB, który jest również szefem delegacji rządowej ds. wytyczenia granicy, powiedział, że trwają negocjacje w sprawie zwrotu ponad 19 000 hektarów ziemi na tym terenie.
Najtrudniejsze obszary pozostały nieskoordynowane na granicy. Ale poziom stosunków między krajami, jego zdaniem, stwarza warunki do całkowitego rozwiązania kwestii granicznej. Przywódca Uzbekistanu Szawkat Mirzijojew od czasu objęcia stanowiska zabiega o zacieśnienie relacji z Kirgistanem. Powiedział kiedyś, że „jeśli nie ma porozumienia z sąsiadami, to nie będzie możliwe porozumienie z innymi”. Jeśli Biszkek określi granice z Uzbekistanem, łatwiej będzie rozwiązać ten problem z Tadżykistanem.
Oprócz nieokreślonych obszarów między Kirgistanem a Uzbekistanem kontrowersyjne pozostają kwestie enklaw – części jednego kraju na terytorium drugiego. W szczególności uzbeckie Sokh, Chon Kara-Kalcha, Shakhimardan i Tash-Dobo znajdują się na terytorium Kirgistanu. A w Uzbekistanie jest kirgiska eksklawa Barak.
Władze Kirgistanu i Uzbekistanu nie skomentowały jeszcze toczących się rozmów w Issyk-Kul. Wcześniej kirgiski minister spraw zagranicznych Jeenbek Kulubajew oświadczył, że w najbliższym czasie odbędzie się oficjalna wizyta prezydenta Uzbekistanu Szawkata Mirzijojewa w Kirgistanie. Program przyszłej wizyty nie został ogłoszony. Eksperci sugerują jednak, że kwestia granic z pewnością zostanie omówiona w ramach tej podróży, biorąc pod uwagę ważne miejsce, jakie ten temat zajmuje w relacjach między dwoma krajami.