1. grudnia w całym Kazachstanie obchodzone jest święto państwowe – Dzień Pierwszego Prezydenta Republiki Kazachstanu. Dzień ustanowiono w grudniu 2011 roku. W całym kraju obchodzony jest od 2012 roku.
1. grudnia 1991 roku Nursułatan Nazarbajew został wybrany na prezydenta Kazachskiej SRR głosami 98,78 proc. wyborców.
Nursułatan Nazarbaejw to najważniejsza postać w najnowszej historii politycznej Kazachstanu. Zadeklarował w trakcie swoich rządów pokojową i wolną od broni jądrowej politykę Kazachstanu. Na uwagę zasługują również (nowatorskie jak na skalę regionu Azji Centralnej) programy rozwojowe i założenia polityki gospodarczej państwa autorstwa Nazarbajewa takie jak: „Kazachstan-2030” i „Kazachstan-2050”.
Były prezydent zyskał globalny szacunek dla swoich antyatomowych inicjatyw. Jednym z nich było zamknięcie poligonu jądrowego w Semipałatyńsku. Nazarbajew jest również jednym z prekursorów integracji euroazjatyckiej i powołania Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej. W 1992 r. zainicjował zwołanie Konferencji ds. Interakcji i współpracy w Azji Centralnej.
W 2019 r. Pierwszy Prezydent Kazachstanu podjął decyzję o zrzeczeniu się swoich uprawnień. „Byłem niezwykle zaszczycony, że mogłem zostać Pierwszym Prezydentem niepodległego Kazachstanu” – powiedział Nursułtan Nazarbajew, ogłaszając swoją rezygnację w marcu 2019 r. Od 20. marca 2019 r. jest nazywany Pierwszym Prezydentem Republiki Kazachstanu-Elbasy.
Zgodnie z ustawą konstytucyjną Republiki Kazachstanu „O Pierwszym Prezydencie Republiki Kazachstanu-Elbasy” Nazarbajew przewodniczy Zgromadzeniu Ludowemu Kazachstanu, Radzie Bezpieczeństwa Republiki Kazachstanu i jest członkiem Rady Konstytucyjnej Republiki Kazachstanu. Elbasy pełni również wiele istotnych funkcji takich jak m.in. przewodniczący Partii Nur Otan, przewodniczący Światowego Stowarzyszenia Kazachów, Przewodniczący Rady Zarządzania Narodowym Funduszem Republiki Kazachstanu.
Wszystko to sprawia, że Nazarbajew jest wciąż najważniejszą figurą polityczną w kraju. Strategiczne decyzje podejmowane przez obecnego prezydenta Kassyma-Jomarta Tokajewa (bliskiego współpracownika pierwszego prezydenta Kazachstanu) i premiera kraju Askara Mamina są podejmowane w porozumieniu z Nazarbajewem.
Krytycy i organizacje walczące o prawa człowieka oskarżają Nazarbajewa o brak tolerancji dla sprzeciwu wobec jego władzy i twierdzą, że odmówił wielu obywatelom podstawowych praw i przedłużył swoją władzę w bogatym w energię kraju liczącym 18,7 miliona mieszkańców, manipulując procesem demokratycznym.
Według szacunków różnych formacji opozycjnych, ponad 47,3 miliarda tenge (prawie 111 milionów dolarów) zostało wydanych na próbę uwiecznienia imienia Nazarbajewa jako nowej stolicy państwa (zmiana z Astana na Nur-Sułtan). Decyzja o zmianie nazwy stolicy zaledwie dzień po ogłoszeniu przez Nazarbajewa rezygnacji w zeszłym roku wywołała protesty w stolicy i innych miastach w całym kraju.
Duży baner potępiający pierwszego prezydenta Kazachstanu pojawił się właśnie 1. grudnia w największym mieście Azji Centralnej, Ałmaty. Baner, który pojawił się w centrum miasta, mówił „47,3 miliarda Tenge za imię mężczyzny” i zawierał hashtagi #qazaqkoktemi (kazachska wiosna) i #cancelelbasy.
Gratulacje zza granicy
Pełniący obowiązki Prezydenta Kirgistanu, przewodniczący parlamentu Kirgistanu Talant Mamutow złożył życzenia i pogratulował byłemu prezydentowi Kazachstanu z okazji Dnia Pierwszego Prezydenta Republiki – poinformowała służba prasowa prezydenta Kirgistanu.
„Zakrojone na szeroką skalę reformy przeprowadzane w Kazachstanie pod Waszym kierownictwem miały na celu rozwój społeczno-gospodarczy kraju, co pozwoliło Kazachstanowi otworzyć drogę do świetlanej przyszłości” – stwierdził w piśmie przesłanym do Kazachstanu Mamutov.
,,Jestem przekonany, że długotrwałe przyjazne stosunki między narodami Kirgistanu i Kazachstanu będą się nadal rozwijać w oparciu o dobrosąsiedzkie relacje, partnerstwo strategiczne i sojusz” – głosi gratulacyjny list.
Również Prezydent Republiki Uzbekistanu Szawkat Mirzijojew odbył rozmowę telefoniczną z Pierwszym Prezydentem Republiki Kazachstanu. Prezydent Uzbekistanu złożył serdeczne gratulacje dla Nursułtana Nazarbajewa i braterskiego narodu Kazachstanu z okazji Pierwszego Dnia Prezydenta.
Mirzijojew podkreślił historyczną rolę Elbasy w kształtowaniu i dynamicznym rozwoju współczesnego Kazachstanu, podniesieniu pozycji tego kraju na arenie międzynarodowej, a także jego wielki wkład w umacnianie przyjaźni i dobrosąsiedztwa w Azji Centralnej.
Obaj przywódcy wysoko ocenili obecny poziom wielopłaszczyznowych relacji Uzbekistan – Kazachstan, budowanych na zasadach strategicznego partnerstwa, wzajemnego zaufania i wsparcia. Z satysfakcją odnotowano nasilające się praktyczne współdziałanie, przede wszystkim w sferze handlowej i gospodarczej.
Nadal trwa ścisła koordynacja w zakresie wczesnego ostrzegania i skutecznego leczenia zakażenia koronawirusem. Liderzy Kazachstanu i Uzbekistanu wymienili poglądy na temat aktualnych zagadnień z agendy międzynarodowej i regionalnej.
Powiązany artykuł