W Azerbejdżanie wdrażana jest strategia sektora energetycznego, który jest kluczowym elementem gospodarki kraju ze względu na jego bogate zasoby naturalne. Azerbejdżan, jeden z najstarszych regionów produkujących ropę naftową na świecie, jest obecnie domem dla sporych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Kraj ten historycznie służył jako pomost między Europą a Azją.

Strategiczne położenie i bogactwo zasobów Azerbejdżanu umożliwiają mu eksport ropy naftowej i gazu na rynki europejskie. Kraj transportuje gaz do Europy za pośrednictwem południowego korytarza gazowego, który obejmuje Gazociąg Transadriatycki (TAP). TAP posiada zdolność przesyłową na poziomie 12 miliardów metrów sześciennych rocznie.

Od stycznia do sierpnia tego roku Azerbejdżan wyeksportował 8,4 miliardów metrów sześciennych gazu ziemnego do Europy. Stanowi to wzrost o 0,8 mld m sześc., tj. o 10,5 proc. w porównaniu z tym samym okresem w 2023 r. Ogółem eksport gazu z Azerbejdżanu w tym roku wyniósł 16,4 miliardów metrów sześciennych, co oznacza wzrost o 3,1 proc. w stosunku do poprzedniego roku.

W lipcu 2022 r. Azerbejdżan i Komisja Europejska podpisały umowę w sprawie energii, w której uzgodniono podwojenie wolumenu transportowanego gazu. Od tego czasu Unia Europejska wykazała zwiększone zainteresowanie rozbudową Południowego Gazociągu korytarza, z oczekiwaniami co do konkretnych decyzji w tym zakresie. Dodatkowo prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski ogłosił, że Ukraina nie przedłuży kontraktu z Gazpromem na tranzyt rosyjskiego gazu. Ukraina będzie jednak nadal tranzytować gaz od innych eksporterów.

Po tym, jak Europa przetrwała zimę 2022–2023, zrewidowała swoje plany związane z rozbudową Południowego Korytarza Gazowego ze względu na zaopatrzenie w rezerwy gazu. Dzięki udanej wymianie rosyjskiego gazu, uwaga Unii Europejskiej przesunęła się z powrotem na jej politykę zmniejszenia zależności od paliw kopalnych, w tym ropy naftowej i gazu. W ramach tej polityki, europejskie instytucje finansowe bardziej powstrzymują się od finansowania projektów związanych z ropą naftową i gazem ziemnym.

Mimo to Azerbejdżan zamierza zwiększyć eksport gazu na rynku europejskim. W 2021 roku Azerbejdżan wyeksportował około 10 miliardów metrów sześciennych gazu do Unii Europejskiej. Liczba ta wzrosła do 10,4 mld metrów sześciennych w 2022 r., 12 mld m sześc. metrów sześciennych w 2023 r. i oczekuje się, że osiągnie 13 mld metrów sześciennych 2024.

W ciągu pierwszych ośmiu miesięcy tego roku Azerbejdżan wyeksportował 6,5 mld metrów sześciennych gazu do Turcji i 1,5 mld metrów sześciennych do Gruzji. Eksport gazu do Turcji zmniejszył się o 0,2 mld m sześc., czyli 3 proc., podczas gdy eksport do Gruzji pozostał niezmieniony w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku. W tym okresie około 3,7 miliardów metrów sześciennych gazu zostało przetransportowanych do Turcji za pośrednictwem Gazociąg Transanatolijskiego (TANAP) o 2,6 proc., mniej niż w roku poprzednim.

Gazociąg Transadriatycki (TAP), część Południowego Korytarza Gazowego, został oddany do użytku w październiku 2020 roku. Ten rurociąg rozciąga się na 878 kilometrów, w tym 550 kilometrów przez północną Grecję, 215 kilometrów przez Albanię, 105 kilometrów pod Adriatykiem i 8 kilometrów przez Włochy. Dostawy gazu przez TAP ruszyły 31 grudnia 2020 r., dostarczając azerbejdżański gaz do Włoch, Grecji, i Bułgarii.

Wydobycie gazu w Azerbejdżanie wzrosło w tym roku o 2,5 proc., osiągając około 33 mld m sześc. Wydobyto 8,7 mld metrów sześciennych z złoża Azeri-Chirag-Gunashli (ACG), 18,1 mld metrów sześciennych z złoża Szah Deniz, 1,1 miliardów metrów sześciennych z Abszeronu i 5,1 miliarda metrów sześciennych przez firmę SOCAR. Oznacza to wzrost o około 0,8 miliarda sześciennego w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku.

Od czasu oddania do eksploatacji złóż ACG i Szah Deniz wydobyto, 643 mln ton ropy naftowej (w tym kondensatu) i 452,2 mld ton sześciennych metrów gazu do 1 września tego roku. Uściślając, ACG wyprodukowało 595,8 mln ton ropy naftowej i 225 mld ton sześciennych metrów gazu, podczas gdy Szah Deniz wyprodukował 227,2 mld metrów sześciennych metrów gazu i 47,2 mln ton kondensatu. Eksport ogółem z tych złóż wynosi około 641,2 mln ton ropy naftowej (w tym kondensat) i około 162 mld metrów sześciennych gazu.

Potwierdzone zasoby złoża Szah Deniz szacuje się na około 1,2 biliona metrów sześciennych. Dodatkowo odkrycie złóż Umid i Babek wzbogaca azerbejdżański potencjał gazowy. Obecnie średnio 3,1 mln metrów sześciennych gazu i 470 ton kondensatu jest wytwarzanych dziennie z czterech studni w polu Umid. Od rozpoczęcia produkcji w 2012 r. około 6,7 mld metrów sześciennych gazu i 1 mln ton kondensatu zostało stamtąd wydobyte. Istnieją plany dotyczące wierceń i uruchomienia dwóch dodatkowych odwiertów z platformy Umid-1. Te nowe złoża gazu umożliwiają Azerbejdżanowi dalszą rozbudowę eksportu gazu przy jednoczesnym wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii.

Azerbejdżan nadal umacnia swoją pozycję kluczowego gracza na światowym rynku energii poprzez strategiczne wykorzystanie ogromnych rezerw ropy naftowej i gazu. Pomimo odejścia Europy od paliw kopalnych i ograniczenia planów rozbudowy Południowego Korytarza Gazowego, Azerbejdżan zwiększa eksport gazu do Europy i utrzymuje jego rolę jako kluczowego dostawcy energii. Produkcja w tym kraju i nowe odkrycia, takie jak pola Umid i Babek, jeszcze bardziej zwiększyły jego możliwości eksportowe. Strategiczna infrastruktura Azerbejdżanu, w tym TAP i TANAP, oraz zaangażowanie na rzecz zwiększenia produkcji energii, podkreślają jego kluczową rolę w regionie i globalnej dynamice energetycznej.