W kontekście pandemii lata 2020-2021 był najgorsze dla gospodarki Kirgistanu w ciągu ostatnich 26 lat. Liczba biednych Kirgizów stale rośnie. Po wybuchu pandemii odsetek mieszkańców republiki o dochodach poniżej poziomu ubóstwa wzrósł z 20 proc. do 31 proc. Wskaźniki ubóstwa wzrosły z powodu spadających dochodów i rosnącego bezrobocia.
Ucierpiała również branża turystyczna kraju – dochody spadły aż o 80 proc. Ponadto poważnie ucierpiały sektory handlu, transportu i budownictwa. Wolumen brutto usług handlu hurtowego i detalicznego w okresie styczeń-sierpień ubiegłego roku zmniejszył się o 16,8 proc. Realny wzrost usług transportowych spadł o 39,1 proc. Jednocześnie inflacja wzrosła z 3 proc. w 2019 r. do 10 proc. w 2020 r.
Przede wszystkim wzrosły ceny żywności i napojów bezalkoholowych – o 17,6 proc. a realne dochody pieniężne ludności zmniejszyły się o 5 proc. W wyniku ograniczenia produkcji, wzrostu deficytu budżetowego oraz deprecjacji waluty krajowej dług publiczny wzrósł o 16 pp. i wyniósł w 2020 roku 68 proc. PKB. Obroty handlowe spadły o 20 proc. Eksport w czasie pandemii koronawirusa spadł tylko o 1,1 proc., zaś import o 26,2 proc.
Destrukcyjne skutki COVID-19
Wszystko to wpłynęło na poziom życia zwykłych obywateli Kirgistanu. W 2020 roku poniżej granicy ubóstwa żyło 1,678 mln osób, z czego 73,7 proc. stanowili mieszkańcy obszarów wiejskich. Według Krajowego Komitetu Statystycznego ubóstwo wzrosło zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich. Wskaźnik ubóstwa wzrósł we wszystkich regionach kraju, z wyjątkiem miasta Osz i obwodu Talas.
„Niszczycielskie skutki pandemii koronawirusa wykroczyły daleko poza zdrowie publiczne. Kryzys COVID-19 negatywnie wpłynął na dochody ludności z pracy, które są głównym motorem ograniczania ubóstwa. W połączeniu ze spadkiem siły nabywczej ludności z powodu inflacji, sytuacja ta naraziła obywateli na gospodarcze skutki pandemii. Szacuje się, że wskaźnik ubóstwa w Republice Kirgiskiej w 2020 roku wzrósł o 11 pp. z 20,1 proc. w 2019 roku. W rezultacie kolejne 700 000 osób spadło poniżej granicy ubóstwa – to ogromna liczba dla kraju o populacji 6,6 miliona.”- mówi raport Banku Światowego.
Co gorsza według wstępnych szacunków do 2021 roku poziom ubóstwa w Kirgistanie wzrósł o kolejne 4 pp. i osiągnie 35 proc. Taka jest dokładnie prognoza podana wiosną tego roku przez Bank Światowy. Niestety, istnieją silne przesłanki do potwierdzenia tych danych, a głównymi z nich są utrata źródeł dochodów oraz inflacja żywności.
Kraje nie zdawały sobie sprawy, jak bardzo pandemia może uderzyć w ich wskaźniki gospodarcze. Dla państw takich jak Kirgistan, które są bliżej niższej ligi rozwoju gospodarczego i bogactwa, stało się to bardzo poważnym testem: jeśli gospodarki krajów rozwiniętych skurczyły się o 4-4,5 proc. to w Kirgistanie liczba ta wyniosła 8,6 proc. W kraju, oprócz kryzysu rozwoju społeczno-gospodarczego związanego z pandemią koronawirusa, problemy polityczne nałożyły się na ogólną sytuację.
Według badania Banku Światowego głównym problemem obywateli Republiki Kirgiskiej jest trudna sytuacja na rynku pracy. Główne problemy rynku pracy republiki to wysoki odsetek bezrobotnych, zatrudnienie nieformalne, odpływ pełnosprawnych migrantów, a także niski udział kobiet w sile roboczej. Według oficjalnych danych w 2020 roku w Kirgistanie jest ponad 150 tys. bezrobotnych. W porównaniu z 2019 r. ich liczba wzrosła o 10 tys. osób. Według nieoficjalnych danych liczba ta jest wielokrotnie wyższa.
Pojawia się rozczarowująca prognoza. Według Ministerstwa Finansów poziom ubóstwa w kraju do 2023 roku zmniejszy się tylko o 0,5 proc. A przeciętne wynagrodzenie, według projektu uchwały Rady Ministrów „O głównych kierunkach polityki fiskalnej Republiki Kirgiskiej na lata 2021-2023”, w 2021 r. wzrosło tylko do 18,6 tys. somów, w 2022 r. – ma wzrosnąć do 19,5 tys.
Migranci są poduszką powietrzną
Na razie przekazy pieniężne od migrantów zarobkowych ratują Kirgistan przed dalszym gwałtownym wzrostem ubóstwa. Mieszkańcy Kirgistanu postrzegają rynek pracy jako najbardziej palący problem. Dla nich ma to największe znaczenie z punktu widzenia ograniczania ubóstwa. Jednocześnie ludzie uważają, że obecnie warunki absolutnie nie są odpowiednie do znalezienia pracy w kraju. Równolegle to przekazy pieniężne migrantów pomogły republice uniknąć jeszcze większego wzrostu poziomu ubóstwa. Z danych wynika, że ludzie zaciskają pasa, więcej oszczędzają oraz pomagają rodzinom w Kirgistanie. Jednocześnie transfery przeznaczane są na podstawowe potrzeby, głównie na żywność. Gospodarstwa domowe o niskich dochodach już wydają lwią część swoich dochodów na żywność.
Kraj znajduje się w głębokim kryzysie, a poziom ubóstwa ludności będzie tylko rósł. Bez zastrzyków finansowych z zewnątrz będzie bardzo trudno ustabilizować sytuację. W kraju istnieje czynnik niestabilności politycznej i ma to ogromny wpływ na inwestorów. Dopóki jest niestabilność polityczna, będzie to silnie wpływać na klimat inwestycyjny i wzrost gospodarczy. Stabilność polityczna jest także siłą napędową dla krajowych inwestorów i małych oraz średnich przedsiębiorców.